![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) ![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) ![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
OPERA |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
| ![](../images/spacer.gif)
![](../images/spacer.gif) |
Sede servizi unificati del Comune di Bologna
|
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![Top](../images/gotop.gif) |
PROGETTISTA |
![](../images/spacer.gif) |
|
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![Top](../images/gotop.gif) |
DESCRIZIONE |
![](../images/spacer.gif) |
|
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
Descrizione |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
Il progetto nasce in risposta al concorso di project financing indetto dal Comune di Bologna per la nuova sede dei servizi unificati della Municipalità. L’intento è quello di riunire in un complesso funzionale ed efficiente gli uffici e oltre 1.100 dipendenti precedentemente dispersi in 21 sedi. L’intervento, inoltre, con la realizzazione di spazi commerciali e di servizio al quartiere, contribuisce alla riqualificazione di una zona – quella dell’ex mercato ortofrutticolo, nell’area della Bolognina – che si vuole ricollegare al centro cittadino, ricomponendo la cesura costituita dal tracciato ferroviario e dal muro del mercato. La superficie dell’intervento presenta uno sviluppo rettangolare, allungato in senso N-S. Il concept nasce dall’idea della “rottura” di una massa unica che individua tre blocchi destinati a differenti attività e disposti lungo il bordo ovest del lotto, così da permettere l’apertura di una piazza verso il lato della Bolognina. La ripartizione fra spazi aperti e chiusi crea direzioni nuove, possibili generatrici di assi urbani e percorsi prevalentemente pedonali. Da sud, la successione degli edifici vede il parcheggio, il blocco commerciale e infine le due torri, riservate principalmente agli uffici del Comune (e ai relativi servizi: per l’infanzia, di ristorazione). La piazza ribassata rispetto al livello stradale serve da accesso ai diversi comparti e assicura l’unità dell’insieme. Considerazioni in merito all’esposizione solare hanno determinato specifiche soluzioni di tamponamento per singole facciate degli edifici: le più esposte – a est e a ovest – sono realizzate con un sistema di scaglie di vetro serigrafato leggermente inclinate. Tutti i blocchi, inoltre, usufruiscono dell’effetto schermante della sovrastante copertura frangisole, che svolge la duplice funzione di ombreggiare e restituire coesione al complesso. Si tratta di un’unica copertura piegata come un grande origami che si posa sui diversi edifici; oltre a donare unità al complesso presenta una terrazza panoramica e, sulla parte più bassa, ospita dei campi sportivi.
Testo a cura di Mario Cucinella Architects |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![Top](../images/gotop.gif) |
ECOSOSTENIBILITA' |
![](../images/spacer.gif) |
|
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
Eco generali |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
Considerazioni in merito all’esposizione solare hanno determinato specifiche soluzioni di tamponamento per singole facciate degli edifici: le più esposte – a est e a ovest – sono realizzate con un sistema di scaglie di vetro serigrafato leggermente inclinate. Tutti i blocchi, inoltre, usufruiscono dell’effetto schermante della sovrastante copertura frangisole, che svolge la duplice funzione di ombreggiare e restituire coesione al complesso.
Testo a cura di Mario Cucinella Architects |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![Top](../images/gotop.gif) |
LOCALIZZAZIONE |
![](../images/spacer.gif) |
|
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
|
Continente![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
|
Nazione![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
|
Regione![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
|
Provincia![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
|
Città![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
|
Quartiere![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
|
Indirizzo![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
|
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![Top](../images/gotop.gif) |
TIPOLOGIA |
![](../images/spacer.gif) |
|
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
ARCHITETTURA | Edifici pubblici
Edifici governativi
Edifici amministrativi
Edifici per lo sport
Centri sportivi
Arredo urbano e strutture per spazi pubblici
Strutture per spazi pubblici
| |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![Top](../images/gotop.gif) |
CRONOLOGIA |
![](../images/spacer.gif) |
|
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
Progetto |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
| ![](../images/spacer.gif)
![](../images/spacer.gif) |
2003
|
|
Realizzazione |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
| ![](../images/spacer.gif)
![](../images/spacer.gif) |
2003 - 2008 |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![Top](../images/gotop.gif) |
RIFERIMENTI BIBLIOGRAFICI |
![](../images/spacer.gif) |
|
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
Valerio Paolo Mosco, "Nuova sede comunale di Bologna/Bologna Civic Offices", L'industria delle costruzioni 409, settembre-ottobre/september-october 2009 [Rassegna italiana 4], pp. 74-81 |
|
Francesco Pagliari, "Sede del Comune - Bologna/City Council Offices - Bologna, Italy. MCA - Mario Cucinella Architects", The Plan 30, novembre/november 2008, "Architettura/Architecture" pp. 74-90 |
|
Carlo Micono, "L'origami di vetro e metallo", Il giornale dell'architettura 65, settembre 2008, "Tecnologia e materiali" p. 18 |
|
Daria Ricchi, "Un connubio tra città e cittadinanza/A mix between city and citizens", OF Arch 96, maggio-giugno/may-june 2007, "Architettura" pp. 110-113 |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![Top](../images/gotop.gif) |
COMMITTENTE |
![](../images/spacer.gif) |
|
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
Consorzio Cooperativo Costruzioni |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![Top](../images/gotop.gif) |
IMPORTO |
![](../images/spacer.gif) |
|
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![Top](../images/gotop.gif) |
DATI DIMENSIONALI |
![](../images/spacer.gif) |
|
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
Superficie |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![Top](../images/gotop.gif) |
STRUTTURISTA |
![](../images/spacer.gif) |
|
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
NIER Ingegneria, Massimo Majowiecki |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![Top](../images/gotop.gif) |
STAFF |
![](../images/spacer.gif) |
|
|
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
|
Gruppo di progettazione![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
Mario Cucinella, Elizabeth Francis, Angelo Agostini, Marco Capelli, Gabriele Evangelisti, David Hirsch, Giuseppe Perrone |
|
Collaboratori![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
Tommaso Bettini, Stefano Brunelli, Carmine Concas, Dora Giunco, Roberta Grassi, Antonella Maggiore, Caterina Michelini, Francesca Petrucci, Alessio Rocco, Simone Rota, Michele Roveri, Pasqualino Tomassi |
|
Coordinamento![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
|
Impianti![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
|
Impianti meccanici![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
NIER Ingegneria, Bruno Versari |
|
Impianti elettrici![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
Beta Progetti, Gabriele Anatrini, Lorenzo Grillo |
|
Interni![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
|
![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) ![](../images/spacer.gif) |
![](../images/spacer.gif) |
|
|